Trong các công trình đá mỹ nghệ, chúng ta cần làm quen với những khái niệm như: lan can đá, lăng mộ đá và cả chân tảng đá... Chắc chắn với một người nghiệp dư như tôi với bạn thì việc để hiểu và nắm được những kiến thức và kỹ thuật về những khái niệm này là hoàn toàn xa lạ. Tuy nhiên, trong những năm gần đây thì xu hướng sử dụng những công trình mỹ nghệ ngày càng nhiều có thể là do điều kiện kinh tế, tính thẩm mỹ, độ bền...Vậy, chân tảng đá là gì ? Có những điều nào bạn cần lưu ý?

Chân tảng đá được thiết kế tinh xảo, hoa văn chạm khắc cầu kỳ

Chân tảng đá là gì?

Chân cột đá hay được gọi với nhiều cái tên khác là chân tảng đá, đá kê cột đá và chân cột đá. Là một sản phẩm đá nổi tiếng thường được sử dụng cho những công trình tâm linh như nhà thờ, lăng mộ, đình, chùa, đền, miếu…sản phẩm được tạo ra từ đá xanh nguyên khối và được chạm khắc hoa văn tinh tế để thể hiện được sự bề thế, trang nghiêm và nét đẹp độc đáo của công trình.

Đá kê chân cột thường là được đặt ở các vị trí chịu lực tải trọng trong các công trình đền, chùa. Hay được dùng để để kê cột đá trong các công trình kiến trúc có sử dụng cột đá (nhà thờ, cổng đá, cổng khu lăng thờ đá…). Hiện nay, các mẫu chân cột đá xanh ngày càng đa dạng về hình dạng và kích thước phù hợp với nhiều loại cột khách nhau. Đặc trưng về mặt chất liệu của hầu hết được sử dụng các loại đá khối tự nhiên với nhiều hình dạng (chủ yếu là tròn và vuông) để chống đỡ cho cột các công trình, nhất là những công trình kiến trúc tâm linh.

Sản phẩm này được sử dụng chủ yếu trong đình, chùa

Hoa văn trang trí trên mỗi mẫu chân cột đá rất đa dạng và phong phú với nhiều hình dạng, đặc trưng khác nhau. Có nhiều mẫu đá trơn, đơn giản, có nhiều mẫu chân tảng đẹp với kiểu mẫu mã trạm lá sồi, cổ đá được chạm hạt cườm, một số các chi tiết hoa văn, chi tiết hình cánh sen, họa tiết đơn giản…. phù hợp với phong cách kiến trúc cũng như sự đa dạng trong cách lựa chọn hình thức phù hợp với chi tiết hoa văn cột đá bên trên.

Chân tảng đá có vai trò gì?

Đá tảng kê cột nhà là những phiến đá tự nhiên được gia công, chế tác theo những hình dang khác nhau để kê cột nhà,có thể mang hình khối tròn hoặc hình vuông tùy thuộc. Vai trò, đặc trưng của đá kê cột nhà được thể hiện như sau:

Đóng vai trò trụ đỡ trong kết cấu: Phần cột nhà thường được làm ở các vị trí sảnh, hiên của ngôi nhà thờ họ. Hoặc cũng có thể được sử dụng ở các chi tiết chân cột ở cổng … đều là các vị trí dễ dàng tiếp xúc với các điều kiện tự nhiên, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ điều kiện khí hậu bên ngoài tác động vào. Do đó, vị trí cần sự chắc chắn để bảo vệ cho phần cột nhà phía trên.

Chân tảng đá đóng vai trò là trụ đỡ trong các công trình

Đá kê sàn giữ vai trò chịu lực chính của toàn bộ phần thân cột và kết cấu phía trên của công trình. Vị trí chịu tải trọng lớn và quan trọng giúp chống đỡ và tạo sự an toàn tuyệt đối cho ngôi nhà thờ và những công trình công cộng khác.

Vị trí của đá kê cột nhà tiếp xúc trực tiếp với nền nhà ( nền đất ẩm) thuộc khí hâu nhiệt đới ẩm gió mùa của nước ta thường xuyên bị ẩm mốc và ướt. Nếu sử dụng đá kê cột nhà (đặc biệt nếu cột là cột gỗ) sẽ đem lại tác dụng cực kì tốt. Tác dụng của chân tảng sẽ giúp ngăn cách được sự tiếp xúc giữa thân cột gỗ bên trên với nền đất ẩm phía dưới. Từ đó hạn chế tối đa các hiện tượng ngấm, thấm nước, các hiện tượng mục của gỗ tự nhiên, các hiện tượng mối mọt. Và đặc biệt, nếu bạn để ý kĩ các công trình nhà thờ, nhà truyền thống có sử dụng đá kê cột nhà cho các cột bằng gỗ tự nhiên như vậy thì độ bền của cột gỗ lên rất cao có thể tồn tại được hàng trăm năm.

Vị trí chân kê cột sẽ giúp gỗ tránh tiếp xúc với nền nhà

Về tính thẫm mỹ: Các mẫu đá kê cột nhà thường có tiết diện vuông hoặc tròn lớn hơn so với tiết diện của cột. Điều này tạo nên bệ đỡ vững chắc bằng đá kiên cố cho cột của công trình. Chính vì thế, ở các công trình tâm linh như đình, chùa, nhà thờ họ, các khu lăng mộ đá… thì việc sử dụng loại vật liệu này cũng mang lại tính thẩm mỹ và sang trọng vô cùng. Đặc biệt khi đây là chi tiết bệ đỡ, càng tạo nên sự bề thế và hoành tráng.

Các loại chân tảng đá

Chân tảng đá có nhiều loại khác nhau. Mỗi loại có đặc trưng riêng về mẫu mã, kích thước, hình dáng:

+ Chân cột đá tròn:Với chân cột đá tròn thường được thiết kế gồm nhiều tầng đồng tâm chồng lên nhau. Phía dưới của chân đế có thể là một khối hình vuông hoặc hình tròn tùy vào từng mẫu khác nhau, tuy nhiên bề mặt của chân cột đá tròn bao giờ cũng có mặt hình tròn phía trên và mặt trên của đá kê chân cột sẽ có đường kính khớp với đường kính của cột chồng lên nó. Hoa văn họa tiết được chạm khắc trên chân tảng đá kê cột tròn có nhiều điểm tương đồng với các hoa văn họa tiết trên cột đá và thường những hoa văn đó thường là các họa tiết: lá cách điệu, hình cánh sen, chấm bi,…cách hoa văn họa tiết này luôn luôn cân xứng nhau để tạo nên được tính đồng nhất hoa văn giữa chân cột và cột đá.

Có hai loại: chân đá cột vuông và chân đá cột tròn

+Chân cột đá vuông

Đối với chân cột đá vuông thì điểm khác so với chân cột đá tròn chỉ ở điểm thay vì khối cơ bản trên chân cột tròn là các khối hình tròn còn chân cột vuông là các khối nằm trong 1 hình vuông. Họa tiết trên chân tảng đá vuông bao giờ cũng có kích thước lớn hơn chân cột đá tròn.

Trên các chân đá sẽ được khắc theo nhiều hình khác nhau: hình cánh sen, hạt cườm tam giác, hình hoa lá hoặc đôi khi cũng chỉ là những chạm khắc đơn giản ... Tất cả đều tôn lên vẻ đẹp của chân tảng đá, nổi bật lên công trình được điêu khắc, tô điểm thêm cho không gian ngôi nhà hoặc đền, chùa. miếu, mạo....

Mỗi một chân đá sẽ có một kiểu thiết kế khác nhau

Đặc trưng chân tảng đá kê cột

Hiện nay, các mẫu đá kê cột ngày càng đa dạng về hình dạng và kích thước phù hợp với các loại cột nhà khác nhau. Đặc trưng về mặt chất liệu của hầu hết được sử dụng các loại đá khối tự nhiên với nhiều hình dạng ( chủ yếu là tròn và vuông) để chống đỡ cho cột các công trình nhà thờ họ, các công trình tâm linh, lăng mộ đá…

Chân tảng đá kê cột bồng thường có chiều cao trung bình từ khoảng 35cm đến 45cm. Hoặc cũng có thể có chiều cao và độ lớn hơn hẳn tùy thuộc vào yêu cầu của khách hàng, cũng như diện tích, kích thước cần thiết để đạt được tính thẩm mỹ cao nhất. Đá kê cột bệt thường có chiều cao thấp hơn từ khoảng 12cm đến 15cm. Cả 2 loại chân đá kê: cột bồng và bệt đều được chế tác bằng thủ công hoặc hiện nay được chế tác bằng máy móc công nghiệp rất phổ biến nên giá thành các sản phẩm cũng trở nên rẻ và chất lượng hơn hẳn.

Mẫu đá kê cột có nhiều kích thước khác nhau

Hoa văn trang trí trên mỗi mẫu mã đá kê cột cũng rất đa dạng và phong phú với nhiều hình dạng, đặc trưng khác nhau. Có nhiều mẫu đá trơn, đơn giản, có nhiều mẫu chân tảng đẹp với kiểu mẫu mã trạm lá sòi, cổ đá được chạm hạt cườm, một số các chi tiết hoa văn, chi tiết hình cánh sen, họa tiết đơn giản…. phù hợp với phong cách kiến trúc cũng như sự đa dạng trong cách lựa chọn hình thức phù hợp với chi tiết hoa văn cột đá bên trên.

Chân tảng đá là một công trình nghệ thuật kiến trúc tiêu biểu của mỹ nghệ, giúp cho việc chống cột trụ được dễ dành và thuận lợi hơn. Trên bề mặt của chân đá có nhiều mẫu mã, kích thước, hoa văn khác nhau được điêu khắc một cách tỉ mẫn, tinh tế và sắc sảo, mang đậm giá trị truyền thống và nhân văn. Chân tảng đá sẽ làm cho công trình kiến trúc của không gian nhà bạn cũng như của đình, chùa... thêm phần tinh tế hấp dẫn.